Voormalige Sint Jozef Mavo

Sinds 2017 staat het pand leeg en hebben wij samen met Van der Weegen Bouwgroep gezocht naar een nieuw programma voor dit prachtige gebouw. In het hoofdgebouw, een rijksmonument, worden 13 huurappartementen gerealiseerd. 

Zusters van Liefde en het onderwijs 

Onderwijs in Tilburg is haast niet voor te stellen zonder de Zusters van Liefde. De congregatie heeft in de twintigste eeuw een groot aantal scholen laten bouwen. Het gebouw aan de Oude Dijk is er daar een van. Het is in eerste instantie gebouwd als meisjes-HBS en vernoemd naar Theresia van Lisieux. De rol van de zusters bij de oprichting is essentieel omdat het rijk de subsidies voor de bouw van nieuwe openbare technische en middelbare scholen in 1923 aan banden legt. Monseigneur Goossens vindt toch dat er, naast het Odulphuslyceum voor jongens, een HBS voor meisjes moet komen en legt zijn plan voor aan de zusters die meteen enthousiast zijn.  

In 1926 start de nieuwe HBS. De eerste leerlingen zijn echter niet erg succesvol en de zusters willen daarom een MMS toevoegen. Zeer tegen de zin van de Tilburgse bevolking, die een Gymnasium voor meisjes wil. Helaas heeft de congregatie geen zusters die bevoegd zijn daar les te geven, maar de inspectie staat in 1929 de start toch toe. In 1931 komt de MMS er alsnog en in de loop der jaren staat het Theresialyceum ondanks het aanwezige Gymnasium, vooral bekend als MMS. De Zusters van Liefde zijn met het opzetten van het middelbare meisjesonderwijs zeker van belang geweest voor de emancipatie in Tilburg. De eerste leerlingen krijgen aanvankelijk les in het gebouw van de MULO, dat onderdeel van het complex van de zusters was. In 1930 maakt de Tilburgse architect Jos Donders (1867-1960) plannen voor een eigen gebouw. Het pand was een uitbreiding van het klooster- en scholencomplex van de zusters. De zusters verzorgen in dit gebouw tot 1965 het onderwijs. In dat jaar verhuist het Theresialyceum naar de Professor Cobbenhagenlaan. In het gebouw aan de Oude Dijk komt de Sint Jozefmavo, ook een school die (al veel eerder) door de Zusters van Liefde is opgericht. In de jaren tachtig is het MAVO-complex uitgebreid. Uiteindelijk blijft de MAVO tot 2017 gebruikmaken van het gebouw. Met name in de jaren tachtig werd het MAVO-complex uitgebreid. 

Het gebouw 

We kunnen wel stellen dat er een grote mate van authenticiteit is in opzet en indeling van de gevels van het gebouw. Dat is ook niet zo verwonderlijk gezien het feit dat het gebouwmeer dan tachtig jaar dezelfde functie heeft gehad. In de zijgevels en de achtergevel is het patroon van deur- en vensteropeningen dominant. Vensteropeningen zijn uitgevoerd onder lateien en zijn, ook naar huidige maatstaven, van behoorlijke grootte. In de jaren dertig zijn grote puien en vliesgevels al in opkomst, de vensterindeling van het gebouw is in dat perspectief traditioneel te noemen. Intrigerend aan het gevelontwerp is de combinatie van verticale en horizontale belijningen, die deels zijn terug te voeren op functie van het gebouw. De voorgevel heeft met de centrale erker een sterk verticaal element dat aan weerszijden terug te vinden is in de belijning van de gevel. De gevelvoet daarentegen is horizontaal geleed, zowel wat betreft de vensters als de detaillering van het metselwerk. Ook in de zijgevel overheerst de horizontale lijn, in het platte dak en in de samentrekking van reeksen lateien tot cordonlijsten. Op de begane grond en de verdieping zijn de lateien zelfstandige elementen, waardoor het oog weer wat meer trekt naar de verdeling van vensters in assen. In de linkerzijgevel komt dat het sterkst naar voren, vooral omdat zich hier de smalle, rijzige vensters van het trappenhuis bevinden. 

Voor een groot deel is de indeling van het interieur te herleiden naar de kenmerken van het exterieur. Het trappenhuis is duidelijk herkenbaar, evenals het gymnastieklokaal (openslaande deuren naar de sportvelden en vensters hoog in de gevel). Ook de plaats van het voormalige tekenlokaal is te onderscheiden omdat dit lokaal de meeste en grootstevensters heeft en het daglicht van meerdere kanten komt.